Een  Poolreiziger drukte eens zijn gemengde gevoel, over het zich verbonden voelen met het verlaten Poollandschap uit in een mooie beeldspraak ;

Yes they’re wanting, they’re haunting me, the awful lonely places They’re whining and they’re whimpering, as if each had a soul They’re calling from the wilderness, the vast and god-like spaces. The stark and sullen solitudes that sentinel the Pole

Het lijkt alsof de reiziger naar een landschap verlangt dat iets weergeeft van zijn innerlijke landschap, dat ook een bepaalde verlatenheid kent.

Dit is voor mij een beeld wat “het existentiële alleen zijn” goed weergeeft. Ieder mens heeft momenten in zijn leven waar hij of zij er alleen voor staat. Eenzaamheid kan te maken hebben met de afwezigheid van mensen, maar waar ik het nu over wil hebben is de ervaring een grote lege ruimte voor zich alleen te hebben, een ruimte die niet door mensen is ingevuld. Het beeld van een woeste zee of allerlei andere vormen van natuurbeleving kunnen leiden tot het besef van de grootsheid daarvan en de nietigheid van het individuele bestaan. Het eigen leven lijkt een kleine factor en wordt verbonden aan het grotere geheel. Wanneer er sprake is van een ernstige ziekte, is de ervaring er alleen voor te staan een beleving die zich opdringt, ook als dierbaren maximaal nabij proberen te zijn. Aanwezigheid van dierbaren rond een ziekbed is heel belangrijk maar er is ook ervaring die niet te delen valt.

Afzondering betekent niet alleen ‘verlaten worden’, maar kan ook ruimte opleveren. Dit is vaak moeilijk te begrijpen, als de betrokkenheid en aanwezigheid van geliefden als de grootste steun geldt.

In de tekst van de poolreiziger wordt voor eenzaamheid het woord ‘solitude’. gebruikt. Dit betekent eenzaamheid door afzondering, hierbij kan verheldering ontstaan en ontwikkelen nieuwe perspectieven. Het drukt iets uit van het verlangen om in de buurt te komen van het ondoorgrondelijke en ook de schoonheid van het leven. Jammer genoeg is deze betekenis in onze taal niet aan het woord eenzaamheid toebedeeld.

De dichter Rainer Maria Rilke (1875 – 1926 )heeft de visie dat binnen het menselijk contact rekening moet worden gehouden met datgene wat onoverbrugbaar is.

“Dit vind ik de meest hoogstaande taak van een verbintenis van twee mensen; ‘Dat elk de eenzaamheid van de ander beschermt’.

Rilke pleit voor de erkenning van de existentiële functie van eenzaamheid. Beschermen van de eenzaamheid betekent hier enerzijds het verminderen van ‘het alleen’ zijn en anderzijds het ruimte maken voor ‘solitude’.

Door toegenomen onzekerheid bij een ernstige ziekte, kan angst en verdriet domineren, maar als de grootste schok achter de rug is, kan er een intensivering van gevoel voor het wonderlijke en mooie van het leven ontstaan. Door de grote fysieke ruimte in de natuur kan deze gevoeligheid worden opgeroepen.

Een van de bezoekers, die in een palliatieve fase verkeerde, vertelde dat hij diep was geraakt  door de schoonheid van wat hij zag, toen hij met onze valk alleen aan het zeilen was. Het verbond hem met zijn intense verdriet het leven te moeten loslaten en tegelijk gaf het hem het vertrouwen in iets veel groters, waarvan hij voelde dat zijn leven onderdeel uit maakt.

Zo kon de pracht van het water, de lucht en het landschap zijn eenzaamheid verzachten. Het is geweldig om te ervaren dat de omgeving rond het Huis aan het Water zo goed kan bijdragen.

Voor alle vrijwilligers en professionals blijft het zoeken naar de juiste vorm van aanwezigheid. Hierbij gaat het ook om het ruimte maken voor stilte en het beschermen van eenzaamheid, dit is een kwetsbare en mooie opdracht.

Matty Hakvoort