Matty Hakvoort – Januari 2022 – Het belang van Troost
Ondanks de onzekerheden die ons menselijk lot bepalen, lukt het de meeste mensen wonderwel goed om een zeker gevoel van richting te scheppen in hun bestaan. Het bijzondere is dat er geen algemene bakens zijn waarlangs we in een bepaalde richting navigeren.
Where lies the land to which the ship will go?
Far, far ahead is all the seaman know
And where the land she travels from? Away
Far, far behind is all they can say
Als er sprake is van een ernstige ziekte of het ervaren van een groot verlies, gaat dit richtingsgevoel verloren. Er moet een nieuwe relatie met de wereld worden geschapen terwijl het kompas niet meer werkt.
Jan en Carolien Dulles, die een jaar geleden hun enkele maanden oude baby hebben verloren, vertelden mij over het niemandsland, ‘de vreemde leegte’ waarin zij terecht kwamen. Hoe hun hele wereld werd gevuld met de alomvattende afwezigheid van hun kind. Wekenlang was Jan emotioneel verdoofd en zat Carolien verlamd van verdriet op de bank met steeds terugkerende beelden van de laatste uren. Zij konden niet meer alleen zijn en vrienden en familie losten elkaar af om hen bij te staan. Zij vertelden later wat hen had geholpen om te overleven. De belangrijkste steun was hun zoontje James. Daarnaast was er de grote betrokkenheid, vooral van familie en vrienden en vriendinnen die veel betekende. Een andere belangrijke positieve invloed ging uit van hun keuze om een nieuw leven kans te geven en inmiddels is hun dochter Lina geboren. Voor Jan was muziek de belangrijkste manier om zijn gevoel uit te drukken. Enkele maanden na het overlijden van zijn dochter schreef hij het indrukwekkend lied “Vreemde leegte”. Hiermee schiep hij troost niet alleen voor zichzelf maar, zo bleek al gauw, ook voor anderen die hetzelfde was overkomen. Het verdriet is nu een jaar later niet minder schrijnend, maar af en toe kan het er ook niet zijn.
Welke vormen van steun en troost kunnen helpen om met een ernstige ziekte of dreigend verlies om te gaan, is in het Huis aan het water een dagelijkse zoektocht. Een algemeen antwoord is niet mogelijk, het gaat altijd om het zoeken naar een bij de persoon passende mogelijkheid.
Pas geleden las ik een bijzonder inspirerend boek van de schrijver Michael Ignatieff met de titel ‘Troost’ (subtitel ‘Als licht in donkere tijden’). Hij werd als toehoorder op een muziekfestival emotioneel dusdanig geraakt en getroost door Bijbelse muziek dat hij wilde ontdekken en vooral begrijpen hoe dat in elkaar zat. Hij kwam daarbij tot de conclusie dat de teksten van de liederen vooral gingen over de worsteling van de mens met zijn lot. Het in muziek tot uitdrukking brengen hiervan werkt troostend. Dit werd het uitgangspunt van zijn boek.
Wanneer het lukt om persoonlijke verdriet te verbinden aan de grotere emotionele thema’s van het leven, raakt het iedereen.
Het gaat daarbij om het kwetsbare, het vergankelijke.
Als in de Mattheus passion ‘Erbarme dich’ klinkt, gaat het om de existentiële angst om er alleen voor te staan. Bij de Kindertotenlieder van Mahler, gaat het om de innerlijke strijd om vertrouwen in het leven te blijven houden.
Hoop blijven zoeken, ondanks alles, is de boodschap van het indringende lied ‘Vreemde leegte” van Jan Dulles( 3 J’s).
Zelfs als je weet dat je alles kunt verliezen wat je dierbaar is. Het is diep persoonlijk verdriet dat wordt uitgedrukt, maar tegelijk gaat ook om het kwetsbare van het menselijk lot en de hoop dat het lukt om hier mee om te gaan, verbonden te blijven met wat van waarde is geweest.
Ignatieff onderzoekt in zijn boek de functie en het belang van troost. De kern van troost is volgens hem de ervaring en het geloof dat je er niet alleen voorstaat. Dat er iets groters is dan jijzelf waar je steun en verbondenheid aan kan beleven.
De vele uitdrukkingen van troost in de wereld van literatuur, beeldende kunst en muziek kunnen helpen om dat besef te versterken en te weten dat we in onze zoektocht ook nooit alleen geweest zijn.
Over de steun van muziek die Els van Stalborch ervoer tijdens de behandeling van borstkanker dichtte zij in haar prachtige poëziebundel; “Alles anders”.
Muziek
De melodie
weeft sluiers van hoop
langs ingevallen wangen
en stroevige gedachten
Het ritme
geeft ruimte, ademt
in en uit, begeestert
wat geweest is en niet
Muziek
voelt als een zachte hand
op eenzaam zijn en
niet alleen
In mijn praktijk herken ik het grote belang van troost. In troost schuilt hoop. Door samen te zoeken naar mogelijkheden om met verlies en teleurstellingen om te gaan sta je er niet alleen voor. Troost neemt het leed niet weg maar helpt om nieuwe wegen te zoeken.
The sea
isn’t a place
but a fact, and
a mystery
Mary Oliver dichter
Samen navigeren, een richtingsgevoel ontwikkelen en troost kunnen ervaren, zijn de belangrijkste waarden waar we ons aan vast kunnen houden in onzekere donkere tijden.
De reden om psychologische hulp te zoeken heeft te maken met de impact die kanker heeft op alle levensgebieden. ‘Er is een leven voor en er is een leven na kanker’ is een veelgehoorde zin.
De hulpvraag waarmee mensen hier komen is zeer wisselend en voor mij is het belangrijk om zo dicht mogelijk aan te sluiten bij de vraag die er is. Ik beschouw het als een bijzondere ontwikkeling om na mijn langdurig werk binnen de geestelijke gezondheidszorg naast mijn eigen praktijk nu ook mijn ervaring te kunnen gebruiken bij de meer existentiële problematiek die kanker met zich meebrengt. Ik heb jarenlang als groepspsychotherapeut gewerkt in het Psychotherapeutisch Dagcentrum van het ZMC, ervoor als arts bij de Jeugdpsychiatrie van de GG&GD in Amsterdam en de laatste 15 jaar heb ik mijn eigen privépraktijk gehad in Amsterdam. Het valt me steeds weer op hoe in Huis aan het Water een omgeving gecreëerd wordt waar mensen zichzelf kunnen zijn, de ruimte vinden om uit te zoeken wat ze er willen halen aan hulp en ook hoe vanzelfsprekend de staf, vrijwilligers en therapeuten hierbij aansluiten.
Mijn naam is Caroline van den Berg en ik ben vrijwillig werkzaam als loopbaan adviseur in het huis aan t water. Ik woon met veel plezier in Amsterdam! 
Mijn naam is Charlotte Buys, van oorsprong Landschapsarchitect en in een latere fase van mijn leven ben ik werkzaam geweest als docent, mentor, facilitator Creative Thinking, coach en gesprekspartner.
Marja van der Werff – holistisch coach
Mijn naam is Hennie Smit en sinds 1 januari maak ik deel uit van het team geestelijk verzorgers bij het Huis aan het Water.
Ruim dertig jaar ben ik vanuit verschillende professies werkzaam in de gezondheidszorg, altijd in het directe contact met de ander. Aanvankelijk veel gewerkt als paramedicus in de psychosomatiek; de laatste 14 jaar als humanistisch geestelijk begeleider in o.a. ouderenzorg en psychiatrie. Daarnaast begeleid ik al jarenlang mensen in de thuissituatie via het Centrum voor Levensvragen (CvL). Via het CvL ben ik – met genoegen – verbonden aan Huis aan het Water.
Jos Timmerman
Daniëlle de Boer
Mijn naam is Anne Oude Elberink en ik ben sinds maart 2020 verbonden als psychiater aan Huis aan het Water. Hiervoor werkte ik in het Dijklander Ziekenhuis, alwaar ik reeds veel te maken kreeg met patienten met een combinatie van psychische en lichamelijke klachten.
Matty Hakvoort
Door haar jarenlange ervaring met het afsluiten van hypotheken, pensioenen en verzekeringen kan elke financiële vraag over werk, verzekeringen en pensioen gedurende of na ziekte gesteld worden. Aan de hand van eigen informatie kan een plan worden gemaakt om de geldstromen goed te laten lopen tijdens de behandelingen. Financieel evenwicht zorgt voor rust. Niet alleen bij de zieke; ook de familie is er bij gebaat.
Ryan Kreijne
Nathalie Kool
Margriet Greuter
