Ik weet niet hoe het u vergaat, maar veel mensen uit mijn omgeving en ik zelf ook, ervaren een toenemende versnelling van ‘het verlopen van de tijd’. Naarmate je ouder wordt, neemt dit ervaren van ‘versnelling van de tijd’ toe. Wat ik heb gemerkt is, dat de tijdsbeleving bij mensen die ziek worden een heel eigen dynamiek en ook een andere inhoud lijkt te krijgen.

Ik heb begrepen van een aantal mensen dat getroffen is door de ziekte kanker, maar ook van diegenen die door andere levensbedreigende ziekten zijn getroffen, is dat na het beëindigen van de behandelfase en het “gewone leven” dient zich weer aan, het bij sommigen juist is, alsof de tijd wisselend vertraagt en versnelt. De nieuwe tijd lijkt in eerste instantie niet echt gestalte te krijgen. Het is, alsof de ziekte mensen achter de tijd aan laat lopen. Alsof zij zijn achter gebleven en de trein van het actuele leven al is vertrokken, alsof zij achter deze trein aan moeten hollen, voortdurend bezig zijn om deze in te halen en dit maar niet lijkt te lukken. De ziekte periode lijkt een tijd te zijn geweest waarvan de zwaartekracht zo groot is dat het direct beleven van het ‘hier en nu ‘verstoord is geraakt.

Volgens mij is het verschil met mensen die niet ziek zijn, juist dat hier vaak het omgekeerde aan de hand is, n.l. dat veel wat word beleefd, zich niet in het hier en nu voordoet; omdat er voortdurend in de toekomst word geleefd, vooruit word gepland en bewogen. Het gevolg daarvan is dat we niet of nauwelijks meer stil kunnen staan. Het verschijnsel waar ik in een eerder stukje op doelde, toen ik op het terras voorbij dreigde te lopen aan een mooie beleving van de omgeving van het `huis aan het water. Wat ons zou helpen is, als we ieder voor zich, onze mogelijkheden kunnen vergroten om de beleving van tijd te vertragen of te versnellen, naarmate de omstandigheden waarin we ons bevinden.

Als je ziek bent en je hebt een serie zware chemokuren is het gewenst om de beleving van deze tijd, zo kort mogelijk te laten duren. Hoe doe je dat? Ik denk dat het enige wat hierbij echt kan helpen is, het geloof hebben dat er op een over zichtbaar termijn, een perspectief is, een perspectief dat goed genoeg is om naar te verlangen. Het goed benoemen en ook verduidelijken wat dat perspectief is, is dan heel belangrijk. Daarna kan het ‘knippen in de tijd’, door tussentijds piket paaltjes slaan helpen. Het scheppen van momenten waar naar toegeleefd kan worden, zoals enkele tussenstops bij een marathon. Het “naar binnen keren’ en ‘’verstand op oneindig’ proberen te zetten is een andere, beperkt werkzame houding, die vaak vanzelf tot stand komt. Het versnellen van de tijd is niet iets waar veel mensen naar op zoek zijn geweest en veel mogelijkheden heb ik nooit leren kennen, tenzij je mensen die met drank of drug’s een escape zoeken, daar onder zou brengen. Zij ontsnappen namelijk ook aan de werkelijke tijd door deze tijdelijk uit te schakelen en te vervangen door een roes.

Manieren van leven, die helpen een vertraging in ons tijdsgevoel aan te brengen is al veel langer een gebied, waar mensen op zoek naar zijn. Mindfulness is een van de meer recente vormen die hier een voorbeeld van is. Mindfulness is een aandachtstraining en is dus een oefening om aandachtig te zijn voor wat er in het hier en nu aanwezig is door je lichaam meer gewaar te worden en je denken anders te focussen. Er zijn buiten therapie land ook veel manieren die mensen al gebruiken om meer de aandacht te richten en meer stil te staan. Zo mocht ik het boek van vrijwilliger Marten Horjus lezen, dat binnenkort word uitgegeven, over zijn fietsreis in, zijn eentje, naar Santiago de Compostella. Reizen maken, waarin de reiziger zijn leven focust en dus eigenlijk een kleiner domein kiest om vanuit waar te nemen, dit kan een intensivering en ook een gevoel van vertraging van de tijd opleveren. Marten heeft juist over die ervaring een indrukwekkend goed boek geschreven. Dat hij met zijn manier van de omgeving waarnemen, ook onze wandelgroep kan inspireren bied dus volgens mij ook een mogelijkheid van vertragen.

Een ieder kent misschien wel zijn eigen tijdsbesteding waar een dergelijke vertraging en intensivering van de tijdbeleving lijkt op te treden. Voor mij is dat b.v. een weekend zeilen. Daarna heb ik vaak het gevoel een week weg geweest te zijn. Eigenlijk zijn veel activiteiten in het Huis aan het Water bedoeld om gerichte, meer geïntensiveerde aandacht te organiseren zodat de bezoekers de zwaartekracht van de achterliggende of nog actuele ervaring vanuit de ziekte, voor het moment kunnen los laten. Het doel is om hen te steunen om, zo goed als het kan, weer aansluiten op de actuele tijd en samen te kunnen zijn met de mensen waarmee zij hun leven delen. Niet het gevoel meer te hoeven hebben dat zij op het perron achter zijn gebleven, maar weer samen een treinreis kunnen maken zo lang als het mag duren. Het mooie voor degenen die als vrijwilliger of als professional hier aan bijdragen is dat in het klimaat waarin dat belangrijk gevonden word, indirect ook ons eigen tijdsgevoel hierdoor kan intensiveren en daardoor hoop ik ook een beetje kan vertragen.

Matty Hakvoort