Matty Hakvoort – augustus 2020 – De zin van het ongrijpbare leven
For one fair Vision ever fled
Down the waste waters day and night;
And still we follow’d where she led
In hope to gain upon her flight
A.Tennyson dichter (1809 – 1892) The Voyage
(Vrij vertaald)
De reis
Want een mooi beeld bleef vluchtig aanwezig
Boven de verlaten vlakten van de zee
En wij volgden waar zij ons voorging
In de hoop in haar beweging ons voordeel te behalen
Volgens de dichter Tennyson is het leven voor een belangrijk deel een zoektocht naar idealen. In zijn prachtige gedicht ‘The voyage’, maakt hij duidelijk dat idealen richting geven, maar dat wezenlijke, grote idealen nooit verwerkelijkt kunnen worden. Om intact te blijven is een bepaalde vluchtigheid nodig.
Hetzelfde geldt voor een belangrijk thema als “de zin van het leven”. Het vastleggen of het concreet verwerkelijken van die zin is niet volledig mogelijk. Hoe zinvol kun je leven? Heeft het zin om erover te spreken als bij voorbaat vast staat dat er geen concrete uitkomst mogelijk is?
In mijn praktijk komen beide thema’s vaak aan de orde. Hoe is het mogelijk om datgene dat het leven de moeite waard maakt te vertrouwen, als de toekomst ernstig wordt bedreigd. Als dit betekent dat je zelfs het leven moet leren loslaten, welk doel of welke reden om te leven kun je dan nog vinden?
Viktor Frankl is een psychiater die een wereldwijd bekend boek heeft geschreven met de titel “De zin van het leven”. Hij beschreef in dit boek, wat hem had geholpen om in de gruwelijke omstandigheden van het concentratiekamp te overleven. Als belangrijkste ervaring noemt hij dat het hem lukte te blijven geloven in de zin van het leven. De hoop om zijn vrouw, die van hem werd gescheiden bij binnenkomst in het kamp, te kunnen terugvinden, met haar verbonden blijven was daarbij het belangrijkste. Ondanks de enorme terreur vanuit de omgeving, lukte het hem een gevoel van innerlijke vrijheid te houden; het geloof in de liefde voor haar, zou hem nooit kunnen worden afgenomen. Hij stond daardoor bewust vaak stil bij de mooie herinneringen.
Later begreep hij dat zijn liefde voor haar, noodzakelijk was geweest om te kunnen overleven, zelfs al was hij zich toen al bewust dat de kans klein was dat hij haar zou terugzien.
Na de oorlog heeft hij in zijn werk als psychiater een eigen therapie ontwikkeld waarin hij zijn ervaring in het kamp heeft gebruikt. Zijn visie is dat het in elk leven mogelijk is om de zin en de liefde voor het bestaan te zoeken. Hierbij gaat het niet om het zoeken naar geluk, maar naar het zoeken van betekenis naar alles wat zich in het leven voordoet. De onvermijdelijke pijn die het leven ook biedt, het algemeen menselijk falen en de sterfelijkheid, zijn ervaringen die het leven ook betekenis geven. Verdriet is verbonden aan wat mooi was, het zijn twee kanten van dezelfde medaille. Daarnaast blijven geloven dat datgene wat mooi was, definitief is geworden in de herinnering, dat ‘het mooie‘ niet weg is, dat is wat Viktor Frankl verder zegt. Therapie betekent voor hem het scheppen van een nieuw levensverhaal waarin het ‘nu’ andere leven, zin krijgt, mooi kan zijn en vertrouwen in het onbekende meer mogelijk wordt.
Steeds vaker worden eerder onbehandelbare vormen van kanker, een chronische ziekte. De toekomst blijft dan onzeker, er wordt een enorme inspanning gevraagd om hier goed mee om te gaan. Dat vragen over de zin van het bestaan zich opdringen is niet verwonderlijk.
Afhankelijk zijn, zorg vragen en krijgen van anderen, is voor velen moeilijk om te accepteren. Het idee niet zelf te kunnen bijdragen, de gedachte tot last te zijn, geen betekenis meer te kunnen geven aan het eigen leven als je niet zeker bent van wat je kunt verwachten, dat is wat het moeilijk maakt.
Sinds kort hebben we drie geestelijk begeleiders aan ons Huis verbonden. Ik ben heel blij dat dit zo is, omdat veel mensen het moeilijk vinden om een goed antwoord te vinden op bovengenoemde vragen. Vaak is het moeilijk om alle twijfels met dierbaren te bespreken vanwege het idee dat hen dat teveel zou belasten. Iemand die goed kan luisteren en de juiste vragen stelt, kan helpen een visie te ontwikkelen, oude verwachtingen bij te stellen en in te ruilen voor nieuwe.
Het klinkt groot, spreken over de zin van het bestaan, maar de praktische hiervan afgeleide vragen zijn heel concreet. Wat kan helpen, gegeven de omstandigheden, om het leven zo mooi mogelijk te maken en hoop te blijven houden? De zin van het leven vloeit hieruit voort.
“Hij die een reden tot leven heeft, kan vrijwel alle levensomstandigheden verdragen”
F.W. Nietzsche. (Filosoof 1844 – 1900)
Deze bemoedigende gedachte kan ons helpen om er alles aan te blijven doen om het leven met de ziekte kanker de moeite waard te maken.
Ik wens eenieder een mooie nazomer en goed begin van de herfst.
Matty Hakvoort.
De reden om psychologische hulp te zoeken heeft te maken met de impact die kanker heeft op alle levensgebieden. ‘Er is een leven voor en er is een leven na kanker’ is een veelgehoorde zin.
De hulpvraag waarmee mensen hier komen is zeer wisselend en voor mij is het belangrijk om zo dicht mogelijk aan te sluiten bij de vraag die er is. Ik beschouw het als een bijzondere ontwikkeling om na mijn langdurig werk binnen de geestelijke gezondheidszorg naast mijn eigen praktijk nu ook mijn ervaring te kunnen gebruiken bij de meer existentiële problematiek die kanker met zich meebrengt. Ik heb jarenlang als groepspsychotherapeut gewerkt in het Psychotherapeutisch Dagcentrum van het ZMC, ervoor als arts bij de Jeugdpsychiatrie van de GG&GD in Amsterdam en de laatste 15 jaar heb ik mijn eigen privépraktijk gehad in Amsterdam. Het valt me steeds weer op hoe in Huis aan het Water een omgeving gecreëerd wordt waar mensen zichzelf kunnen zijn, de ruimte vinden om uit te zoeken wat ze er willen halen aan hulp en ook hoe vanzelfsprekend de staf, vrijwilligers en therapeuten hierbij aansluiten.
Mijn naam is Caroline van den Berg en ik ben vrijwillig werkzaam als loopbaan adviseur in het huis aan t water. Ik woon met veel plezier in Amsterdam! 
Mijn naam is Charlotte Buys, van oorsprong Landschapsarchitect en in een latere fase van mijn leven ben ik werkzaam geweest als docent, mentor, facilitator Creative Thinking, coach en gesprekspartner.
Marja van der Werff – holistisch coach
Mijn naam is Hennie Smit en sinds 1 januari maak ik deel uit van het team geestelijk verzorgers bij het Huis aan het Water.
Ruim dertig jaar ben ik vanuit verschillende professies werkzaam in de gezondheidszorg, altijd in het directe contact met de ander. Aanvankelijk veel gewerkt als paramedicus in de psychosomatiek; de laatste 14 jaar als humanistisch geestelijk begeleider in o.a. ouderenzorg en psychiatrie. Daarnaast begeleid ik al jarenlang mensen in de thuissituatie via het Centrum voor Levensvragen (CvL). Via het CvL ben ik – met genoegen – verbonden aan Huis aan het Water.
Jos Timmerman
Daniëlle de Boer
Mijn naam is Anne Oude Elberink en ik ben sinds maart 2020 verbonden als psychiater aan Huis aan het Water. Hiervoor werkte ik in het Dijklander Ziekenhuis, alwaar ik reeds veel te maken kreeg met patienten met een combinatie van psychische en lichamelijke klachten.
Matty Hakvoort
Door haar jarenlange ervaring met het afsluiten van hypotheken, pensioenen en verzekeringen kan elke financiële vraag over werk, verzekeringen en pensioen gedurende of na ziekte gesteld worden. Aan de hand van eigen informatie kan een plan worden gemaakt om de geldstromen goed te laten lopen tijdens de behandelingen. Financieel evenwicht zorgt voor rust. Niet alleen bij de zieke; ook de familie is er bij gebaat.
Ryan Kreijne
Nathalie Kool
Margriet Greuter
