Matty Hakvoort- januari 2021 – De waarde van scherven
The world breaks everyone and afterward many are strong in the broken places
Ernest Hemingway (Farewell To Arms)
Deze tekst met een dubbele boodschap bleef de afgelopen maanden in mijn gedachten terugkomen. Hemingway neemt het standpunt in dat iedereen uiteindelijk gebroken wordt of anders gezegd, grote verliezen zal leiden en dat van daaruit voor velen kracht kan ontstaan.Stil staan bij een eventuele positieve betekenis van verlies of trauma is niet wat we hebben geleerd te denken. Doorgaan en het verlies achter je laten is eerder het uitgangspunt. Vooruit vluchten kan tijdelijk werken, maar aan de emotionele gevolgen valt uiteindelijk niet te ontkomen.
Deze week werd de laatste uitzending van de indrukwekkende serie ‘de Veerkracht van Volendam” op tv getoond. De titel van deze uitzending was ‘Delen is helen’. Eén van de getroffenen vertelde hoe het haar in de loop van een 20 jaar durende strijd om haar leven op te pakken, is vergaan. Pas de laatste jaren lukte het om het trauma van de brand in haar leven te integreren, door er over te gaan spreken. Zij gaf aan hoe zij terugkeek en een enorme kracht, inventiviteit en doorzettingsvermogen kon zien, dat zij die kant van zichzelf anders nooit zou hebben gekend. Zij werd uiteindelijk trots op haar verminkte hand door wat deze voor haar had betekend. Het pijnlijke verleden werd onderdeel van wie zij geworden is.Zij ervoer een toenemende openheid in de gemeenschap om over de emotionele gevolgen van de ramp te kunnen spreken. Zij sprak daarbij de hoop uit dat er hierdoor een nieuw hoofdstuk kan worden opengeslagen, een hoofdstuk waarin zowel kwetsbaarheid als kracht in de Volendamse gemeenschap meer gedeeld kan worden. Zij eindigde haar verhaal door te noemen dat dit voor haar kind een mooiere wereld gaat betekenen.
Dit is waar Hemingway op doelde, met hoe mensen kracht kunnen tonen “in the broken places.
De ziekte kanker krijgen, kan een traumatische ervaring opleveren. Hoe traumatisch deze beleving wordt, hangt onder andere af van welk behandelperspectief er op volgt. Dat het later een ervaring blijkt te zijn die sterker maakt of juist het leven langdurig ondermijnt, hangt van vele factoren af. Wat Volendam, maar ook onderzoek bij andere rampen in diverse samenlevingen heeft geleerd, is dat sociale steun de belangrijkste factor is die helpt om het leven weer op te bouwen. Dat dit ook geldt voor degenen die getroffen worden door kanker is het belangrijkste uitgangspunt van het Huis aan het Water. Het concept van het Huis aan het Water is voortgekomen uit de ervaring die Karin en ik hebben opgedaan bij het opzetten ‘het support project’, een vrijwilligersorganisatie na de ramp. Hier hebben we de kracht van sociale steun en de inzet van de Volendamse gemeenschap op een indrukwekkende manier leren kennen.
Als iedereen in onze moderne tijd voortdurend tijdsdruk ervaart en een prestatiegericht, materieel succesvol, ongerept leven het allesbepalende ijkpunt van een goed leven is, komt sociale steun niet vanzelf tot stand. De beschikbaarheid ervan hangt samen met onze levenshouding. Nu door de Covid pandemie iedereen kwetsbaar is, zouden we hierdoor misschien een omslag kunnen maken? Kan er meer aandacht komen voor het kwetsbare, het imperfecte van het leven? Kan er door de trieste gebeurtenissen van dit jaar een besef groeien dat het erkennen van het kwetsbare van het leven waardevol is? Dat meer oog hiervoor hebben, een intenser, meer bewust leven kan betekenen? Zou het mogelijk zijn om er niet alleen naar te streven wat gebeurd is zo snel mogelijk achter ons te laten, maar er van te leren en ons daardoor sterker te maken?
Laatst las ik over een bijzondere, duizenden jaren oude Japanse traditie (voortkomend uit het Zenboeddhisme), die op een heel concrete manier uitdrukt hoe het beschadigde verleden op een mooie manier kan worden verweven met het heden. Deze traditie heet Kintsugi. Het gaat om het met goudlijm herstellen van aardewerk. Het is een kunstvorm die het idee uitdrukt dat, in essentie, het leven nooit gebroken kan worden. Als er scherven zijn dan begint een nieuw leven en kan de ontstane imperfectie een bron van schoonheid en kracht opleveren. Het gaat er hier om niet te verbergen wat gebeurd is, maar vanuit wat gebroken is een nieuwe werkelijkheid te scheppen. Kintsugi leert ‘het gouden verbinden’ ; met gouden lijm nieuwe schoonheid en kracht ontwikkelen door fragmenten van fysiek gebroken delen samen te brengen.
Symbolisch betekent het dat een nieuw leven altijd uit het oude voortkomt. Het idee is dat alles voortdurend veranderd, niets blijvend is en elke keer weer een nieuwe schepping volgt. Niet het perfecte maar juist hetgeen geschonden is, kan kracht en een nieuwe bron van levenskracht tot uiting brengen. Kintsugi is een kunstvorm die zich in een levensfilosofie kan uitdrukken. Het gaat hierbij om de emotionele bewustwording dat het nieuwe altijd voortkomt uit het oude en dat alles voortdurend verandert. De hieruit voortkomende levenshouding kan helpen het levensgevoel te intensiveren en kan leiden tot een groter besef van datgene wat in het leven kwetsbaar is, maar daardoor ook wat het waardevol maakt. Misschien kunnen we iets van deze ideeën gebruiken om beter om te gaan met datgene wat ons pijn doet en ons te motiveren om de scherven van het leven op een nieuwe manier met elkaar te verbinden. Je kan er sterker van worden.
De reden om psychologische hulp te zoeken heeft te maken met de impact die kanker heeft op alle levensgebieden. ‘Er is een leven voor en er is een leven na kanker’ is een veelgehoorde zin.
De hulpvraag waarmee mensen hier komen is zeer wisselend en voor mij is het belangrijk om zo dicht mogelijk aan te sluiten bij de vraag die er is. Ik beschouw het als een bijzondere ontwikkeling om na mijn langdurig werk binnen de geestelijke gezondheidszorg naast mijn eigen praktijk nu ook mijn ervaring te kunnen gebruiken bij de meer existentiële problematiek die kanker met zich meebrengt. Ik heb jarenlang als groepspsychotherapeut gewerkt in het Psychotherapeutisch Dagcentrum van het ZMC, ervoor als arts bij de Jeugdpsychiatrie van de GG&GD in Amsterdam en de laatste 15 jaar heb ik mijn eigen privépraktijk gehad in Amsterdam. Het valt me steeds weer op hoe in Huis aan het Water een omgeving gecreëerd wordt waar mensen zichzelf kunnen zijn, de ruimte vinden om uit te zoeken wat ze er willen halen aan hulp en ook hoe vanzelfsprekend de staf, vrijwilligers en therapeuten hierbij aansluiten.
Mijn naam is Caroline van den Berg en ik ben vrijwillig werkzaam als loopbaan adviseur in het huis aan t water. Ik woon met veel plezier in Amsterdam! 
Mijn naam is Charlotte Buys, van oorsprong Landschapsarchitect en in een latere fase van mijn leven ben ik werkzaam geweest als docent, mentor, facilitator Creative Thinking, coach en gesprekspartner.
Marja van der Werff – holistisch coach
Mijn naam is Hennie Smit en sinds 1 januari maak ik deel uit van het team geestelijk verzorgers bij het Huis aan het Water.
Ruim dertig jaar ben ik vanuit verschillende professies werkzaam in de gezondheidszorg, altijd in het directe contact met de ander. Aanvankelijk veel gewerkt als paramedicus in de psychosomatiek; de laatste 14 jaar als humanistisch geestelijk begeleider in o.a. ouderenzorg en psychiatrie. Daarnaast begeleid ik al jarenlang mensen in de thuissituatie via het Centrum voor Levensvragen (CvL). Via het CvL ben ik – met genoegen – verbonden aan Huis aan het Water.
Jos Timmerman
Daniëlle de Boer
Mijn naam is Anne Oude Elberink en ik ben sinds maart 2020 verbonden als psychiater aan Huis aan het Water. Hiervoor werkte ik in het Dijklander Ziekenhuis, alwaar ik reeds veel te maken kreeg met patienten met een combinatie van psychische en lichamelijke klachten.
Matty Hakvoort
Door haar jarenlange ervaring met het afsluiten van hypotheken, pensioenen en verzekeringen kan elke financiële vraag over werk, verzekeringen en pensioen gedurende of na ziekte gesteld worden. Aan de hand van eigen informatie kan een plan worden gemaakt om de geldstromen goed te laten lopen tijdens de behandelingen. Financieel evenwicht zorgt voor rust. Niet alleen bij de zieke; ook de familie is er bij gebaat.
Ryan Kreijne
Nathalie Kool
Margriet Greuter
